Sabaha karşı artan öksürük ve hırıltılı solunum nefes darlığı tanısının astım nedenli olabileceğine işaret ediyor. Diğer önemli nefes darlığı nedeninin de KOAH hastalığı olduğu belirtiliyor. Bu sorun sigara, enfeksiyonlar, alerjenler, reflü ve stres gibi tetikleyici faktörler sonrası da ortaya çıkabiliyor. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu’nun haberi Nefes darlığı, hastaların özellikle solunum sistemi hastalıklarıyla ilgili olarak dile getirdikleri yakınmalardan biri. Bu sorunla sadece solunum sistemi hastalıklarında değil; kalp hastalıkları, kansızlık gibi kan hastalıkları ve kas güçsüzlüğü ile seyreden nörolojik hastalıklarda da sık karşılaşılıyor. İAÜ VM Medical Park Florya Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hande İkitimur, “Günümüzde hastalıkların tanısında kullanılan laboratuvar tetkiklerinin artması, hekimin hastadan hastalığıyla ilgili yeterli öyküyü almasının yerine geçmiş durumda. Oysa birçok hastalığın tanısında olduğu gibi solunum sistemi hastalıklarının tanısında da ilk aşama, hekimin hastasından hastalığıyla ilgili tüm öyküyü almasıdır. Bu nedenle hastanın her yakınmasının tek tek sorgulanması ve yakınmaların tarih sırasıyla kaydedilmesi büyük önem taşır” diyor. HAVA AÇLIĞI ÇEKİYORLAR “Dispne” olarak da bilinen nefes darlığı: nefesin yetmemesi, derin nefes alamamak ya da hava açlığı çekmek demek. Solunum, beyin tarafından bilinçsizce yapılan ve kişi dikkatini vermedikçe fark edilmeyen bir eylem olarak tanımlanıyor. Nefes darlığı sorunu yaşayan kişi aldığı havanın kendisine yetmediğini ve soluk almak için özel çaba sarf etmesi gerektiğini dile getiriyor. SORUNUN VARLIĞINI ORTAYA KOYACAK SORULAR Doç. Dr. Hande İkitimur, hastanın nefes darlığı yakınmasını hekimine söyledikten sonra hekim tarafından sorulması zorunlu soruları aşağıdaki gibi sıralıyor: * Nefes darlığı nasıl başladı? * Nefes darlığı ne zamandır var? * Nefes darlığına eşlik eden başka yakınma var mı? * Nefes darlığına hırıltı, öksürük ve balgam çıkarma eşlik ediyor mu? * Nefes darlığının derecesi nasıl ifade ediliyor? * Nefes darlığı egzersizle tetikleniyor mu? * Nefes darlığı istirahat halinde oluyor mu? * Nefes darlığını tetikleyen faktörler var mı? * Nefes darlığının hasta pozisyonuyla ilişkisi söz konusu mu? (Otururken mi yatarken mi artıyor?) * Nefes darlığı sorunu nedeniyle daha önce başka bir hekime ya da hastaneye başvurdunuz mu? Eğer başvurduysanız yakınmanızla ilgili hangi tetkikler yapıldı ve nasıl bir tedavi uygulandı? BİRÇOK HASTALIK İÇİN İPUCU Hastanın nefes darlığı yakınmasının, iyi sorgulanması birçok hastalığın tanısı için ipucu oluşturacak kadar önemli görülüyor. Hastanın nefes darlığıyla ilgili bilgilerinin iyi değerlendirilmesinin tanıyı koyabilmek için hangi laboratuvar testlerinin yapılacağı konusunda ipucu verdiği belirtiliyor. TÜTÜN ÜRÜNLERİ DE NEFES DARLIĞI NEDENİ OLABİLİR Nefes darlığının açığa çıkma şekli ve süresini bilmek acil tedavi gerektirecek birçok hastalığın tanınmasına yardımcı oluyor. Örneğin, ani gelişen nefes darlığına eşlik eden hırıltılı solunumun astım ve kalp yetersizliğinin belirtisi olabileceğine dikkat çekiliyor. Çok hızlı gelişen nefes darlığı ve göğüs ağrısı durumunda soluk borusuna yabancı cisim kaçtığı ya da kişinin kalp krizi geçirebildiği düşünülüyor. Yavaş ilerleyen nefes darlığında ise daha çok solunum sistemi hastalıklarıyla karşılaşılıyor. Nefes darlığına en çok astım ve bronşit hastalıklarında görülen bir yakınma olarak bakılıyor. Astım ataklarla seyreden bir hastalık olduğu için nefes darlığının sürekli olmadığı ve genellikle tetikleyen faktörlerle karşılaşma sonrası ortaya çıktığı belirtiliyor. Nefes darlığı; sigara, enfeksiyonlar, alerjenler, reflü ve stres gibi tetikleyici faktörler sonrası da ortaya çıkabiliyor. Sabaha karşı artan öksürük ve nefes darlığına hırıltılı solunumun eşlik etmesinin astım habercisi olduğu belirtiliyor. KOAH’A DİKKAT! Diğer önemli bir nefes darlığı nedeninin son yıllarda önemli bir sağlık sorunu haline gelen KOAH, yani kronik tıkayıcı akciğer hastalığı olduğuna dikkat çeken Doç Dr. Hande İkitimur, “KOAH tüm dünyada önemli bir hastalık ve ölüm nedenidir. Tanı ve tedavisi için yapılan harcamalar, kaybedilen iş gücü, erken ölüm ve ailenin hastalık yüzünden yaptığı harcamalar KOAH’ı maliyeti çok yüksek bir hastalık grubuna sokar. Sigara içiminin tetiklediği, orta yaşlarda başlayan ve artarak ilerleyen bu hastalığın temel belirtisi nefes darlığı olup, hastalığa öksürük ve balgam çıkarma da eşlik etmektedir. Nefes darlığı bu hastalıkta çok erken dönemde başlar. Hastalar nefes darlığının nedeni olarak sigara içimi, yaşlılık ve az hareket etme gibi nedenler öne sürdükleri için hastalığın tanısını koymak zor olmaktadır. Nefes darlığı uyku apne hastalığında da önemli bir yakınma olup soruna gece horlaması ve uykuda nefes durması eşlik eder”diyor. EGZERSİZ KAPASİTESİ NEFES DARLIĞINI YANSITIR Kişinin egzersiz kapasitesi nefes darlığının derecesini yansıtıyor. İkitimur istirahatte olan nefes darlığının en ağır nefes darlığı olduğuna dikkat çekiyor. Hastanın nefes darlığı yakınmasını anlatırken, konuşması ve vücut pozisyonu, nefes darlığının derecesi hakkında bilgi veriyor. Cümlelerini tamamlayamayan, kesik kesik ve yavaş yavaş konuşan, muayene sırasında sırtüstü sedyeye yatamayıp oturma ihtiyacı duyan hastaların nefes darlığı sorununun ciddi olduğunu düşünmek gerekiyor. KALP HASTALIKLARI DA BİR NEDEN Nefes darlığına solunum sistemi hastalıkları yanında başka hastalıklarda da rastlanıyor. Bu sorun özellikle kalp hastalıklarının önemli yakınmaları arasında bulunuyor. Bu sorunla doktora başvuran bir hastaya mutlaka kalp hastalığı olup olmadığının sorulması gerekiyor. Nefes darlığı kansızlık, tiroit bezi hastalıkları, kas hastalıkları gibi birçok hastalık için de haberci bir yakınma olarak değerlendiriliyor. Obezite de önemli nefes darlığı nedenleri arasında yer alıyor. Hastaların özellikle günlük faaliyetlerini sürdürürken gelişen ve giderek artış gösteren nefes darlığı yakınması ile hekime başvurdukları belirtiliyor. PSİKİYATRİK HASTALIKLARIN DA SORGULANMASI GEREK Nefes darlığı, hastanın yaşam kalitesini bozduğu için hızlıca hekime başvurmaya neden olan yakınmalar arasında yer alıyor. Nefes darlığının acil ve önemli bir hastalıkla ilişkili olup olmadığı sorgulandıktan sonra muayene ve gerekli laboratuvar tetkiklerinin yapılması gerekiyor. Hastada muayene ve tetkik sonuçları değerlendirildikten sonra bir hastalık tanısına ulaşılamadığında başta panik atak olmak üzere farklı psikiyatrik hastalıkların varlığının da araştırılması gerekiyor. Hastadan alınan nefes darlığı öyküsü sırasında psikiyatrik hastalık belirtisi ya da psikiyatrik ilaç kullanımı olup olmadığını sorgulamak, erken dönemde uygun branşa sevk edilmesine olanak sağlıyor.