Diyarbakır’da yer alan ve Çanak Çömleksiz Neolitik döneme tarihlenen Gre Fılla Höyüğü’nde çukur tabanlı yapılar bulundu. Bu yapılardan birinde steller var ve bunlar Göbeklitepe ile çağdaş.
Gre Fılla Höyüğü’nde 2018 yılından beri Diyarbakır Müze Müdürlüğü başkanlığında, Kocaeli Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse’nin bilimsel danışmanlığında kazı çalışmaları yürütülüyor.
Höyükte devam eden kazı çalışmalarında, Çanak-Çömleksiz Neolitik Dönem’de yaşamış toplumlara ait kalıntılar ve dini ve sosyal yaşam alanları belirlendi. Günümüzden 11.000 ila 12.000 yıl öncesine ait bu yerleşim yerinde dört yıldan beri süren kazılarda en eski yerleşik topluluklara ait bulgulara rastlandı.
Höyükte en eski yerleşim Çanak-Çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihleniyor. Daha sonra Erken Neolitik Çağ’da ise birkaç yüz metre yakındaki Ambar Höyük ve Kendale Hecala’ya yerleşilmiş.
Diyarbakır’daki bilinen en eski yerleşimin görüldüğü bu höyükte, yuvarlak planlı barınaklar kullanılıyordu, daha sonra yerleşimin dar planlı hale geldiği görülüyor.
